عیب و هنر

اینکه پس از درگذشت افراد، نباید درباره آنها بد گفت به یک سنت متداول ایرانی بدل شده است. مردمان ولو آنکه در باطن احساس خوبی نسبت به متوفی نداشته باشند، اما در ظاهر دیگر از پی‌گیری گفتار و کردار آن فرد دست می‌کشند و بلکه تنها از خوبی‌های او یاد می‌کنند؛ گویی انسان‌ها با مرگ تطهیر می‌شوند.
به نظر من، وقتی قضاوت منصفانه باشد دیگر فرقی نمی‌کند که بعد از وفات کسی باشد یا قبل از آن. البته قبول دارم که هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد و مثلا قرار نیست در مجلس ختم کسی از بدی‌های او سخن به میان آید، لیکن بیرون از چنین شرایط خاصی، دلیلی نمی‌بینم که افراد را با مرگ تطهیر کنیم.
درگذشت بزرگان، گاه ما را در موقعیت سهل و ممتنعی قرار می‌دهد. از یک طرف فضایل آنها را در خاطر داریم و از طرف دیگر بیم این می‌رود که که جنبه‌های نه‌چندان خوشایند شخصیت آنها فراموش شود.
مرحوم محمدرضا لطفی از آهنگسازان برجسته ایرانی بود، اما در این سالهای اخیر سخنانی از او صادر شد که در شأن او نبود و داوری‌هایی کرد که از او انتظار نمی‌رفت.
حالا او درگذشته و مطابق انتظار، سیل تعریف و تمجید است که به‌سوی او سرازیر شده است، اما ای کاش اشتباهات بزرگان را نیز از خاطر نبریم و همچنانکه همواره از هنرِ مِی یاد می‌کنیم عیبش نیز بگوییم